Nhà ga này được xây dựng từ năm 1932 đến năm 1938 thì hoàn thành. Đại úy Baudesson và đoàn tùy tùng lên cao nguyên Lâm Viên khảo sát địa hình cho tuyến đường sắt Phan Rang - Dalat những năm 1901-1902.

Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer phê duyệt đường sắt lên Đà Lạt năm 1908. Toàn quyền Doumer đích thân chỉ đạo quy hoạch, thiết kế và thường xuyên đôn đốc xúc tiến công trình đường sắt Bắc - Nam. khảo sát địa hình cho tuyến đường sắt Phan Rang - Dalat những năm 1901-1902.

Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer

Năm 1908 tuyến đường sắt chính thức được khởi công xây dựng. Vì địa hình đồi núi phức tạp, lắm dốc cao, lại phải xây dựng thêm đường răng cưa ở giữa 2 đường trơn, nên việc xây dựng tuyến đường này cực kỳ khó khăn.

Việc xây dựng tiến hành rất khó khăn

Độ dốc của nhiều đoạn trong tuyến đường này rất lớn, lên tới 12 phần trăm.( độ dốc tuyến đường ở đèo Furka bên Thụy sĩ tối đa là 11,8 phần trăm ). Để vượt được độ dốc này, người Pháp đã cho nhập loại đầu máy HG 4/4 của Thụy Sĩ là loại tuy cổ nhưng lại có công suất lớn. (bên Thụy Sĩ, để vượt đèo Furka, người ta chỉ cần dùng loại đầu máy HG thôi).

Tiến trình xây dựng tuyến đường sắt Dalat - Phan Rang 1893 -1913 Từ Tháp Chàm (Tourcham) đến Tân Kỳ, 41 Km, hoàn thành và sử dụng năm 1913. 1919 hoàn thành từ Tân Mỹ đến Sông Pha (Krongpha) 1928 hoàn thành từ Sông Pha đến Eo Gió (Bellevue) 1929 hoàn thành từ Eo Gió đến Đơn Dương (Dran) 1930 hoàn thành từ Đơn Dương đến Trạm Hành (Arbre Broye) 1933 hoàn thành từ Trạm Hành đến Đà Lạt Tổng cộng 84 Km từ Tháp Chàm (tourcham) đến Đà Lạt.

43 cây số cuối cùng này nằm trên địa hình núi đồi dốc, Có 3 vị trí phải làm hệ thống đường rày có móc răng cưa và 5 vị trí phải làm đường hầm xuyên qua núi. Tổng cộng công trình xây dựng này mất 30 năm để hoàn hoàn thành 84 cây số đường xe lửa Phan Rang-Đà Lạt.

Đường sắt răng cưa để leo núi chỉ có ở Việt Nam và Thụy Sĩ. Khi tàu chạy đến gần đoạn răng cưa, lái tàu giảm tốc độ, khởi động giàn bánh răng ở đầu tàu, cho móc vào đường ray răng cưa (nằm giữa 2 thanh ray trơn) rồi khóa hệ thống bánh răng. Bánh răng của đầu máy bám chặt vào răng cưa đường ray để tàu leo dốc và xuống dốc.

Năm 1932 toàn tuyến đường sắt dài gần 100 km chính thức hoàn thành và được đưa vào sử dung. Đây là tuyến đường sắt răng cưa dài nhất và độc đáo nhất không chỉ của Việt Nam mà là của Thế giới.

Vua Bảo Đại và Toàn Quyền Pháp Rene Robin khánh thành tuyến xe lửa.

Những chuyến tàu thời hoàng kim hối hả đi về giữa Dalat và Phan rang.

Tàu đang qua cầu Đ' Ran.

Tuyến ga xe lửa Tháp Chàm- Đà Lạt

Hành khách trên chuyến xe lửa. Việc đi lại giữa Dalat cùng vùng cao nguyên với miền biển rất thuận tiện.

Rau quả từ Đà Lạt được đưa lên tàu chuyển về miền biển; ngược lại hải sản, vật liệu xây dựng ...được chuyển lên cao nguyên. Khi bộ đội miền Bắc tấn công vào, tuyến đường sắt thơ mộng và hữu ích này đã bị gián đoạn.

Sau 1975, đầu máy bị bỏ hoang phế, cỏ mọc cây leo.

Đầu kéo HG ¾ VHX 31-204 nhìn phía sau vào năm 1990 tại Đà Lạt

Đầu máy HG ¾ tại ga Đà Lạt bị bỏ hoang năm 1990

Sau khi tuyến đường sắt ngưng hoạt động, các đầu máy quý giá này (được chế tạo tại Thụy Sĩ) bị bỏ lăn lóc quanh khu vực ga Đà Lạt.

Sau 1975 Chính quyền Việt Nam bán cho Thụy Sĩ ( nơi trước kia chế tạo ra những đầu máy này ) với cái giá rẻ mạt.

Tất cả các đầu máy đều được cẩu gom góp lại và vận chuyển bằng các xe sàn thấp, các đầu kéo được tập trung tại Ga Tháp Chàm, chuyển lên xe hoả về, được bốc dở bằng xe tải tại trạm Sóng Thần đến Cảng Sài Gòn.

Qua khu vực Tháp Chàm. Băng vải căng trên phía đầu máy ấy, ghi rõ tên chiến dịch “Back To Switzerland”.

Ngay đến cả các khung sườn bị quân miền Bắc nổ mìn phá trước đây cũng bị thu hồi, họ dường như quyết tâm không để lại bất cứ dấu vết gì của đầu máy răng cưa tại Việt Nam

Đầu máy được tháo dỡ cẩn thận, ngay từ khi mua về từ Việt Nam, các nhân viên của hãng đã không bỏ sót bất cứ chi tiết máy nào, họ lục tìm trong xưởng tại Đà Lạt từng chi tiết một. Các chi tiết được tái tạo lại, họ làm lại từng bản vẽ kỹ thuật của từng chi tiết một để đảm bảo đúng nguyên mẫu.

Các kỹ sư đường sắt đã nghỉ hưu nhưng tinh thần và thái độ làm việc cực kỳ nhanh nhẹn và cẩn trọng.

Những đầu máy đã được tập kết về Thụy Sĩ và được tu sửa lại rất hoành tráng!

Và đầu máy đã dần dần hoàn thiện, DFB-9 Gletschhorn (VHX 31-204 cũ). Và đây, sản phẩm ra lò.

Người Thụy Sĩ tu sửa xong và cho hoạt động

Các đầu máy từ Việt Nam chuẩn bị vượt đèo Furka ở Thụy sĩ.

Rồi rong ruổi trên đất Thụy Sĩ!

Một hầm tàu cũ ở Việt Nam bị bỏ hoang.

Phá dỡ toàn bộ thành sắt vụn.

Cầu đường sắt ở thị trấn Dran bắc qua sông Đa Nhim, Việt Nam chỉ còn lại cái xác trơ trọi.

Nguồn: Lịch Sử Việt Nam Qua Ảnh